51. postuan

(Pilar Kaltzadak argitaratutako artikulua, Deian. Bikaina. Euskara hizkuntzen artean nola dabilen ikusteko izan dira ikerketa, badira adierazleak... baina hizkuntza bat ez da  besteekiko lehian (soilik?) definitzen. Gogoeta ona.)

http://www.deia.com/2013/02/19/opinion/columnistas/zirrikituetatik-begira/51-postuan

Pilar Kaltzada - Martes, 19 de Febrero de 2013 - Actualizado a las 05:34h 

MUNDUAN zazpi mila hizkuntza omen daude, beste horrenbeste moldetatik sortuak, neurri eta hedadura desberdinetara iritsi direnak. Batzuek bide emankorra egin dute historian; hiztun gutxirekin hasiko ziren eta mendeak igaro eta gero, gaur egun direnak izatera iritsiko ziren. Ba-tzuk oso-oso handiak dira, ia hegemonikoak eta beste batzuk, ordea, txikiak, eta egunero borrokatzen dira garatzen jarraitzeko aukera berriak irabazteko.
Hizkuntzalariek ederki azaltzen dute hau, baina hiztun soilak garen askorentzat oraindik misterio hutsa da nola garatu eta nola indartu edo ahuldu egiten diren hizkun-tzak. Alabek maiz galdetzen didate kontu honi buruz, hamar urteko gaztetxoei etengabeko galderak egitea dagokielako. Nork erabaki zuen bizi garen tokia izendatzeko "etxea" berba erabiltzea? Beraiek halakoak galdetzen dituzte eta nik dakidan apurrari imajinazioa eransten diot erantzuten saiatzeko.
Argi-egile izango zelakoan, Calvet barometroari buruz hitz egin diet aste honetan. Louis-Jean Calvet soziolinguista da eta matematika aplikatua oinarri hartuta, software bat, tresna bat sortu du munduko zazpi mila hizkuntzen hurrenkera finkatzeko, askotariko irizpideak kontuan hartuta. Adibidez, zenbat hiztun dituen, eta horitarik zenbatek duten ama hizkuntza. Edota zenbat itzulpen egiten diren bertara eta bertatik. Literaturako zenbat Nobel saridun dituen eta zenbat artikulu Wikipedian. Eta abar.
Geureari, etxeari "etxe" esaten dion euskarari, 51. postua eman dio Calvet sistemak. Ez dago gaizki, esan diet alabei, gutxienez gure atzetik badirelako beste 6.949 hizkuntza. Begira geratu dira, esandakoaren digestioa egiten bezala. Hori ona da? galdetu didate. Txarra ez, esan diet nik, fede handirik gabe. Begiratzeko moduarekin garbi azaldu didate beraiei bost axola diela beste 6.949 baino hobeto kokatuta egotea gurea, ez dutela hizkuntzen arteko lehiaren logika ulertzen, euskara normal eta zernahitan erabiltzeko aukerak izatea nahi luketela.

Eusko Ikaskuntza berria (II)

http://www.deia.com/2013/02/11/opinion/columnistas/zirrikituetatik-begira/eusko-ikaskuntza-berria-ii

(Ana Urkiza idazlearen artikulua Deian argitaratua. Ikusten da euskal gizartean badagoela kezka erakunde honekiko eta idazle honi eskertzen diogu bere gogoeta egin izana eta euskaraz egin izana)

Ana Urkiza - Lunes, 11 de Febrero de 2013 - Actualizado a las 05:34h

aurreko astean aurreratu bezala, Eusko Ikaskuntzakhausnarketa prozesu sakon bat jarri du abian eta, momentu honetan, bazkideei aztertu beharreko ildoen berri ematen ari da zuzendaritza. Lehenik eta behin, Eusko Ikaskuntzaren zeregina zein den birpentsatu behar da: ikerketa arloa sakontzea izango da bere zeregin nagusia? Edota ikertzen eta garatzen dena herritarrari hobeto helaraztea?Lurralde guztietan egoten jarraituko du baina egitura zentralizatu batekin, edota, orain arte bezalaxe, lurralde bakoitzeko zuzendaritzak mantenduko dira? Unibertsitateek ere ikertzen dituzten gaiak aztertzen jarraituko da, edota elkarlanari zabalduko zaizkio zubiak? Gaur egungo ikerketa sail eta aldizkari guztiak kudeatzen jarraituko da, edota, hauen artetik batzuen aldeko apustua egin beharko da eta teknologia berrietan areago oinarritu?
Zein da, benetan, barne egituraketa aferez gain, Eusko Ikaskun-tza gainontzeko erakundeengandik bereiziko duen ezaugarria?
Nire uste apalean, bi dira Eusko Ikaskuntzaren erreferentzialtasuna markatu behar duten ezaugarriak eta lan ildo nagusiak: lehenengoa, nortasuna edota identitatea zehaztea da. Hau da, aztertzen eta ikertzen den guztiak, "euskal" nortasuna eraikitzeko izan behar du. "Euskal" horren ezaugarriak eta berezitasun propioak azter-tzea. Eta bigarrena, komunikazioa da. Hau da, aztertzen eta zehazten den guztia "jakitera eman" behar da, eta "herritarrengana helarazi". Bestela, ez du balio. Ez baitu eraginik.
Beraz, funtzio horiexek izan behar lituzke Eusko Ikaskuntzak. Eta erreferentea behar luke izangainontzeko euskal kultur erakunde, unibertsitate, ikerketa zentro eta erakunde publikoekin batera elkarlanean, euskal nortasunaren zehaztapenean eta komunikazioan Euskal Herriko erakunde nagusia eta bakarra izanik.