51. postuan

(Pilar Kaltzadak argitaratutako artikulua, Deian. Bikaina. Euskara hizkuntzen artean nola dabilen ikusteko izan dira ikerketa, badira adierazleak... baina hizkuntza bat ez da  besteekiko lehian (soilik?) definitzen. Gogoeta ona.)

http://www.deia.com/2013/02/19/opinion/columnistas/zirrikituetatik-begira/51-postuan

Pilar Kaltzada - Martes, 19 de Febrero de 2013 - Actualizado a las 05:34h 

MUNDUAN zazpi mila hizkuntza omen daude, beste horrenbeste moldetatik sortuak, neurri eta hedadura desberdinetara iritsi direnak. Batzuek bide emankorra egin dute historian; hiztun gutxirekin hasiko ziren eta mendeak igaro eta gero, gaur egun direnak izatera iritsiko ziren. Ba-tzuk oso-oso handiak dira, ia hegemonikoak eta beste batzuk, ordea, txikiak, eta egunero borrokatzen dira garatzen jarraitzeko aukera berriak irabazteko.
Hizkuntzalariek ederki azaltzen dute hau, baina hiztun soilak garen askorentzat oraindik misterio hutsa da nola garatu eta nola indartu edo ahuldu egiten diren hizkun-tzak. Alabek maiz galdetzen didate kontu honi buruz, hamar urteko gaztetxoei etengabeko galderak egitea dagokielako. Nork erabaki zuen bizi garen tokia izendatzeko "etxea" berba erabiltzea? Beraiek halakoak galdetzen dituzte eta nik dakidan apurrari imajinazioa eransten diot erantzuten saiatzeko.
Argi-egile izango zelakoan, Calvet barometroari buruz hitz egin diet aste honetan. Louis-Jean Calvet soziolinguista da eta matematika aplikatua oinarri hartuta, software bat, tresna bat sortu du munduko zazpi mila hizkuntzen hurrenkera finkatzeko, askotariko irizpideak kontuan hartuta. Adibidez, zenbat hiztun dituen, eta horitarik zenbatek duten ama hizkuntza. Edota zenbat itzulpen egiten diren bertara eta bertatik. Literaturako zenbat Nobel saridun dituen eta zenbat artikulu Wikipedian. Eta abar.
Geureari, etxeari "etxe" esaten dion euskarari, 51. postua eman dio Calvet sistemak. Ez dago gaizki, esan diet alabei, gutxienez gure atzetik badirelako beste 6.949 hizkuntza. Begira geratu dira, esandakoaren digestioa egiten bezala. Hori ona da? galdetu didate. Txarra ez, esan diet nik, fede handirik gabe. Begiratzeko moduarekin garbi azaldu didate beraiei bost axola diela beste 6.949 baino hobeto kokatuta egotea gurea, ez dutela hizkuntzen arteko lehiaren logika ulertzen, euskara normal eta zernahitan erabiltzeko aukerak izatea nahi luketela.