Hitzaren heroiak

Diario de Noticias-etik ateratako artikulua. Bertsolaritzak daukan komunikatzeko gaitasunean hauskarketa egiteko balio du.

ana telletxea, Euskal Filologian lizentziaduna eta idazlea

JOAN den larunbatean Nafarroako Bertsolari Txapelketaren finalak garaipen bikoi-tza lortu du ongi ikusita; batetik, artea berekin ekartzen ari den zaletasun uholdearen neurria, eta bestetik, nafar hiriburuan euskara hutsean (eta ezinbestez euskaldunentzat) egin den ekitaldiak hainbesteko jendetza bildu izana Labrit pilotaleku sinbolikoan.

Ahozko tradizioa aipatzean, antzinatasunaren zaporea hartzen diogu maizenik, eta ez du zertan horrela izan. Labriten bizitutakoak, haatik, ahozkotasunaren indarra agerian utzi du, iraganean zuen funtzioaz asko aldendu den arren.

Mike Tyson edo Rocky Marciano boxeolariak ringera bezala sentitu genituen lehiakideak oholtzara bidean; pilotalekua txalo zaparrada galantaz gortu genuen 1.300 lagunek. Zer dago horren gibelean?

Bat-bateko jardun mota honek bere baitan (eta bere bitartez) funtzio sozial ugari betetzen du. Garaian, funtzio informatibo handia zuen, komunikazio tresna gisa eraginkorra zen. Kulturaren defentsarako baliatu zen oro har, baita publizitatea egiteko ere. Egun, berriz, dibertitzea du helburu nagusi, baina bestelakorik ere lortzen du.

Hasteko, hizkuntzaren mesedetan ari da; euskara ikasteko, aberasteko tresna ezin hobea da, bai "jokalarientzat", bai zaleentzat. Horrekin batera, gizatalde baten erreferenteak biltzen eta baliatzen dira, kultura bat bizi da arte horren inguruan.

Gainera, jendea batzen du, komunitarioa da ekintza, kolektiboa; biltzen ditu gaztea, neskatila, mutil koadrila, zahar bikotea, gaztetxoak, edadeko grinatsuak... publikoa ani-tza da ikaragarri, adinak baldintzatzen ez duen ekitaldia da gaur (publiko eta tokien ugaria, hala nola gaurko sona, ez ditu beti izan, ordea).

Esanguratsua, bestetik, txapelketa beraren izaera. Beste edozein lehiari nekez ikusiko diogu norgehiagoka honen itxura sanoa; jarrera positiboa eta elkarrekin lan egitea nabarmen. Edonola ere, bertsolaritza, txapelketatik at, batik bat, denentzat da jolas.

Arrazoi aski gaurko gizarte euskaldunean nortasunari eusteko erreminta indartsua dela ulertzeko (nahiz eta denak globalizatzen ari garen, baita bertsolariak ere).

Badira munduan bertsolaritzaren hurbilekoak: esaterako, Cant Valencià, musikaren laguntza baliatuz, bi lagunen artean eratzen baita bertsoa; Payada, Uruguayen adibidez, errezitaldi bat inprobisatzen da erriman eratuta, kantuz eta gitarraz; Slam amerikarra gau tabernetan, herri-poesia kaletar modernoa; trobo alpujarreñoa Andaluzian, poesiazko elkarrizketaren inprobisazioa folklore musika batean gainean; Kubako repentismoa aski ezaguna, bestalde; Mutetu longua Sardinian, ahozko tradiziozko poesia generoa, gizonezkoen eztarriko hotsez zein gitarrez lagunduta aritzen baitira... Funtsean, Grezia eta Erromako garaietan, jadanik, bi troboren arteko dialektika-eztabaida bazen, eta kultura arabiarrean, bestetik, inprobisazioaren artea VIII.etik sustraitua dago, repentizazioan oinarritutako joko poetiko sistema oso bat sortu baitzen.

Antzekoak dira, baina ezberdinak. Antzinakoa ala modernoa, bertsolaritza, geurea. Garapen sakona eta berrikuntza handiak jasan dituen arren, eta funtzioak funtzio, egiazki, artea da gordinik. Bertsolariak melodia bat hautatu behar du, gaiari heldu, errima bat aukeratu, egitura prestatu, amaiera ongi lotu eta bertso-kideak botatakoei erantzun, besteak beste. Hori dena hainbeste begi, belarri eta burmuin adi izaki aitzinean.

Hitzaren heroi txiki batzuk iruditzen zaizkit (bihoa hau omenaldi xumetzat!), izan ere, dohain dosia eta ariketa saio aparta agertzen baitute ahozko "literatur-lari" hauek. Beste hainbat kulturetan moldeak zaharkitu xamar gelditu dira, baina gurean aldiz, XXI. mendearekin bat ari da jarduera; euskara, gaiak, parte-hartzaileen gaztetasuna, zaletasun maila, etab. Eta ez da taulan bakarrik funtzionatzen duen artea, alegia, (eta horretan du baliorik handiena) plazan, tabernan, bestaz, ospakizun eta beste hamaika jarduera sozialetan bizi da. Nago ligatzeko ere arma ona dutela poeta hauek! Bejondeiela!

Bertsolaritza, Nafarroako Kultur Ondare

Nafarroako Parlamentuak bertsolaritza Kultur Ondare izendatzeko ebazpena onartu du.

(EITB.com-etik hartua)
Bertsolaritza, neurri batean behintzat, komunikabide bat ere bada, komunikazio ekintza bat baita bertso-saio bakoitza. Bertsolariek komunikatzeko erabiltzen dituzten estrategietatik zer ikasi askoa dugu hobeto komunikatzea nahi dugunok. Beren berbaldia antolatzeko dituzten trebeziak ere nahiko nituzke niretzat; eta berbaldi hori transmititzeko jokoan jartzen dituzten baliabideak hain garatuta izatea nahiko nuke nik)

---

Nafarroako Parlamentuak guztien adostasunarekin onartu du Nafarroako Gobernuari bertsolaritza kultur ondare izateko espedientea hastea.

Nafarroa Bairen ekimena izan da eta bertsolaritza Nafarroako Kultur Ondare izateko aukera ireki dute gaur. Horrela egingo zutela adostu zuten duela gutxi Nafarroako Bertsozale Elkartearekin izandako bileran.

Bertsolaritzaren "tradizioa" eta "errotzea" izan du hizpide taldeak eta, bere ustez, Lantz, Ituren eta Zubietak edota Hiru Behien Zerga bezalako tratamendua behar du, guzti horiek baitira "kultur ondare".

---

Mintegiaren iritzia

Mintegia bukatu da bai, baina euskerarekin ditugun etxekolanak baditugu datozen urteetarako. Mintegian ikasi dugu erabiltzen dugun hizkuntzak urte pila izateaz gain euskal kulturaren zati handi bat dela. Ez dugu edozein hizkuntza ez, ikusi dugun bezela baditugu atzera begira hainbat bertsolari, idazle eta poeta.

Honekin jarraituz, hizkuntz aberats hau dugunez aprobetxatuz Asier Larrinagak animatu zigun bezala, euskararen egiten dugun erabilpenaren inguruan gogoeta egin behar dugu. Honela banaka banaka perlak jasoz geure euskera altxor bihur dezakegu. Bestalde altxor hau lortu dugunean euskeraz bizi direnekin elkar banatzeari ekin behar genioke lagunen artean, etxean eta komunikazio hedabideetan.

Mintegia oso interesgarria izateaz gain pertsonalki aberastu gaitu ere, beraz datozen urteetan jendea animatuko nuke berrtara apuntatzeko.

On izan!

Dagoeneko Hedabideetako euskara kaierra amaitu egin da. Bertan, komunikabideetan historian zehar eman diren aurrerapausoetaz aritu gara. Baliagarria izan da gai hori buruz ezagutza handiagoa izateko. Hortaz aparte, euskaraz idazteko motibazioa eta trebetasuna garatu dugu astero koaderno batean idatziz.

Oso interesgarria izan da beste ikasgaietan ikasitako teoria euskaraz aplikatzea eta zein den egiteko modu egokiena ikastea. Kazetaritzan informazio bat esateko modu zehatzenean egin behar da eta euskaraz egiteko aukera primerakoa izan da.

TV3ren aldeko manifestazioa deitu dute Valentzian

(Argia.com-etik hartua. Nafarroan gertatzen denaren antzeko zerbait da Valentziakoa. Agian ez da kasualitatea agintean daudenak nahiko antzerakoak izatea: politika bertsintsua daukate beste komunitate batekin partekatzen duten hizkuntzarekiko.)

Onintza Irureta Azkune| 2011-04-13

Valentziarrek otsailaz geroztik ezin dute ikusi Herrialde Katalanetan katalanez emititzen duen telebista publikoa. Valentziako Gobernuak 2007az geroztik oztopo asko jarri ditu telebista kate hori valentziarrek ikus ez dezaten.
Herritarrek haien kabuz errepikagailuak altxatzeagatik isunak jartzen ari da azkenaldian, eta Acció Cultural del País Valencià elkartea hormaren kontra jarri du zama ekonomikoa dela-eta. Otsailaz geroztik Valentziako herri askotan egin dituzte TV3 ikusi ahal izateko aldarrikapenak eta bilkura handiena, apirilaren 16an, Valentzia hiriburuan, egingo dute. Lau urte oholtzatik kanpo egin dituen Lluís Llach kantariak salbuespena egin eta Feliu Venturarekin batera abestuko du egun horretan.

TV3 eta Nafarroan ETB. Argiako artikulu bat

Kazetari idazleak

'Sautrela' saioa koadernoari eta boligrafoari begira jarriko da; kazetariz beteko da matxinsaltoen lurraldea. Joxean Agirre eta Goizalde Landabaso kazetariekin osatu dugu aste honetako erreportajea.

(eitb.com-etik hartua)

Badakit, baina ez dakit nola esan

Apirila 6, 2011

by euskalerriairratia

Fermin Erbiti


 (Fermin Erbiti kazetaria da eta Nafarroako Unibertsitatean ikasi zuen, gurean euskararen tantarik ez zegoen garaian).

Hogeita bost gaztetxo gela batean. Irakasleak horietako bati zerbait galdetu, eta hark beste askok bezala erantzun dio: “Bai, badakit, baina ez dakit nola esan”.
Adela Cortina katedradunak lehenengo egunean oso artikulu interesgarria argitaratu zuen gai honetaz El País egunkarian “Esaten jakitea” izenburupean. Erantzun hori -”Bai, badakit, baina ez dakit nola esan”- ikasi ez duen idazlearen aitzakia izaten dela zioen. Eta hobe hala bada, lezioa ikasi ez izana txarra izanik, kezkagarriagoa delako bestea: ikasitakoa azaltzen ez jakitea.

Hitz egiten eta idazten jakitea oinarrizko ahalmenak dira, funtsezkoak bizitzan, guztion etorkizuna baldintzatu egiten dutelako. Horrekin ados bagaude, begi bistakoa da ikasgaiak ahalegin askoz handiagoa eskatzen duela etxean, eskolan, eta bakoitzak bere kabuz egin beharreko prestakuntzan. Izan ere, ikasgai hori ez da bakar baten esku utzi beharreko ardura, eta ezta egun batetik bestera beregana daitekeen ahalmena ere.
Gure gaztetxoek hizkuntza asko ikasi behar dituzte, horrekin tematurik bizi gara. Ados, baina, gutxienez, horietako batean lau esaldi jarraian esan eta idazteko gai izan daitezela… eta gehiegi eskatzea ez bada, hizkuntza horietako bat plazer-iturri bihur dezatela, nekez aurkituko baitute afizio erabilgarri eta aberasgarriagorik.

Eusko Ikaskuntzaren aurkezpena Nafarroako Unibertsitatean

Daniel Apaolazak, Eusko Ikaskuntzako zuzendari berriak, eta Amaia Nausiak, "Datorkigunea" arloko arduradunak azaldu zituzten erakunde akademiko honen nondik norakoak.

Aurreneko aldia da Daniel Apaolaza ingeriariak Nafarroako Unibertstitateko Iruñeko campusean dagoena berak kudeatzen duen erakundea aurkezten. Zenbait ikasle eta ikerlari bildu ziren haren eta Amaia Nausiaren azalpenak entzutera.
Eusko Ikaskuntzaren ikuspegi historikoarekin hasi zen aurkezpena eta, besteak beste, Euskaltzaindia bezalako erakundeak EIren baitatik sortu zirela gogorarazi zigun egungo zuzendari kudeatzaileak.
Gaur egungo jarduerak eta helburuak ere azaldu zituen Apaolazak eta azpimarratu egin zituen ekimen horietan parte hartzearen balioak eta onurak; esaterako, ANECA bezalako agentzia batengandik akreditazioak lortze aldera.
Amaia Nausiak, berriz, gazteentzako eraturiko ekimen arrakastatsu baten berri eman zuen. Datorkigunea deitzen da eta ikasturte bakoitzean gazte talde baten lanean oinarritzen da. Ikasturte bakoitzean bi gai nagusi lantzen dira eta parte hartzaileen perfilak askotarikoak izaten dira: eskatzen zaien bakarra esku hartzearen erabakia da. Euskara da euren arteko lan tresna.
Talde honen lanen emaitzak eta ondorioak liburu batean argitaratzen dira. Amaia Nausia Nafarroako Unibertsitateko ikasle ohia da. Bertan burutu zuen bere lizentziatura eta bertan egin zuen bere doktorego tesia. Egun Eusko Ikaskuntzan egiten du lan.
Azkenik, Ainara Arregik, EIko Iruñeko idazkariak eurekin harremanetan jartzeko xehetasunak eman zizkigun, bai eta bazkide izateko argibideak ere.
Horrelako ekimenetan parte hartzeko gonbitearekin eta ohiko familia argazkiekin amaitu zen ekitaldia.

Hitzaldi informatiboak EITBko beken inguruan

Hitzaldi informatiboak antolatu ditu EITB Taldeak EHU eta Nafarroa zein Deustuko Unibertsitateetako Komunikazio eta Zientzia Sozialen ikasleentzat.

EITB Taldeak beka kopuru zabala eskaintzen du urtero hainbat unibertsitate eta Lanbide Heziketako zentroen artean. Hala, hitzaldi informatiboak antolatu ditu EHU eta Nafarroa zein Deustuko Unibertsitateetako Komunikazio eta Zientzia Sozialen ikasleentzat.

Hitzaldira joan nahi duten EHUko ikasleek euren datuak bidali behar dizkiote Patxi Doblasi (patxi.doblas@ehu.es). Apirilaren 13an izango da hitzaldia, 10:30ean, EITBren Bilboko egoitzako Multibox gelan. Bertan, Hautaketa taldea zein Radio Euskadi, Euskadi Irratia, ETB Erredakzioa eta eitb.com aurkeztuko dira. ostean, 12:30ean, bisita gidatu bat egingo da egoitzatik. Bestalde, maiatzaren 3an, 11:00etan, Radio Vitoriari buruzko hitzaldia egingo da irratiaren Gasteizeko egoitzan.

Apirilaren 14an antolatuko da Deustu eta Nafarroako Unibertsitateentzako hitzaldia, 10:30ean, aipatutako Multibox gelan. Era berean, Hautaketa taldea zein Radio Euskadi, Euskadi Irratia, ETB Erredakzioa eta eitb.com aurkeztuko dira, eta ostean, 12:30ean, bisita gidatu bat egingo da egoitzatik.

Sareko Euskal Gramatika: arauen amaraunean harrapatua

Euskal gramatika osoa, bai, bere arau, gomendio eta hiztegi guztiekin. Hortxe, sarean, klik baten menpera kontsultagai, edozeinen esku.
Euskal Herriko Unibertsitatearekin batera Euskaltzaindiak labetik atera berria. Hona hemen kontsultagai dauden atalak:

• AURKEZPENA
• GRAMATIKA:
• HIZTEGIA
• MORFOSINTAXIA
• EUSKARA ETA GIZAKIA
• EUSKARA ETA GIZARTEA
• HIZKUNTZALARITZA APLIKATUA
• FONETIKA ETA FONOLOGIA
• EUSKARAREN HISTORIA
• ZALANTZEN TXOKOA
• BIBLIOGRAFIA
• EGILEAK

Euskaraz aritu nahi duen kazetari, komunikatzaile edo euskaltzaleak badu non kontsultatua.

Eneko Dorronsoro zuzendariak "Ttaup, ttaup! arraun kolpeka" dokumentala aurkeztu du NUan

By Iraia Hermosilla

Eneko Dorronsoro presenta el documental “Ttaup, ttaup! arraun kolpeka, el latir del remo”

El director y productor ha explicado cómo grabó su documental en una de las últimas sesiones del seminario de euskera en los medios de comunicación

2011ko martxoak 31

Eneko Dorronsoro decidió grabar el documental “Ttaup, ttaup! arraun kolpeka, el latir del remo” en euskera en 2007 porque él es de un pueblo de remeros y tenía el gusanillo de conocer ese mundo. Cogió una cámara y se puso manos a la obra con un objetivo: contar un año del club de remo de Zumaia y todo lo que conlleva. Grabó su día a día desde el 20 de enero hasta el 10 de octubre. Las exigentes pruebas físicas, la competencia, los descartes, las preocupaciones o la ilusión se pueden vislumbrar en este documental. “Solo les pedí unas entrevistas y que cuando pasaran al lado de la estatua de Aita Mari la miraran”, ha explicado el director durante la presentación.
Además, Dorronsoro ha recalcado la exigencia que tiene este deporte comparándolo con otros como el fútbol, ya que todo el grupo tiene que estar unido porque todos van a una, a hacer lo mismo. “A diferencia del trabajo documental, donde cada uno hace papeles diferentes para llegar al mismo fin”, ha apostillado.
El director ha explicado cómo grabó el documental. Le bastó una sola cámara, además de escribir cada día lo que había rodado “en una especie de diario” para que luego le fuera más fácil el montaje. Un montaje en el que le ayudaron varias personas y en el que después de pensárselo, decidió meter voz en off. “Quería aportar por el tema, por lo que uno siente desde fuera y quería marcar esa distancia”. Sin embargo, también se aprecia una evolución, se pasa de la distancia a la cercanía. “Al final, te sientes como uno más”, ha sentenciado Dorronsoro.
Aunque se grabó en 2007, no se estrenó hasta 2010. “Quería dar una mirada atrás. Mirar al pasado, como ellos, pues solo ven lo que van dejando y es el patrón quien les guía”, apunta el director y productor. Una mirada hacia el pasado que se presentó en el Festival de Cine de San Sebastián y que ahora lo presentará en otro de California. “Aunque el remo sea un deporte muy unido al Cantábrico, en otras zonas también se practica”, ha concluido Eneko Dorronsoro.

Diario de Navarran agerturiko berria
Ostegunean, Abarrots Euskara Taldearen eskutik, Ttaup, ttaup! Arraun kolkpeka dokumentala egon zein ikusgai Nafarroako Unibertsitatean. Donostiako Zinemaldian estrinatutako filme honek, 2007. urteko Zumaiako Aita Mari arraun elkartearen eguneroko lana erakusten du dokumental honek, neguko entrenamenduetatik hasi eta irailean, Kontxako Banderarekin amaitu arte. Zuzendaria, Eneko Dorronsoro, bertan egon zen ikusleak berarekin solas zitezen. Ibon Garate aktore eta aurkezlea dokumentalaren ekoizlea izan da. Dorronsoro, kamara eskuetan hartu eta Arraun Elkartean mugitu zen, urte osoan euren itzala bilakatuz. 100 ordutik gora filmatu ondoren 67 minutuko dokumentala gorpuztu zuen.